Potrzeba bieżącego monitorowania procesu legislacyjnego wynika z szerokiego zakresu prac legislacyjnych prowadzonych przez Rząd oraz parlament, które w bezpośredni sposób wpływają na prawa i wolności obywateli. Monitorowanie tworzonego prawa jest jednym z aspektów kontroli społecznej nad procesem podejmowania decyzji o charakterze publicznym przez organy władzy. Potrzeba takich działań jest motywowana kryzysem praw człowieka we współczesnym świecie. Monitoring tworzonego prawa wzbogaca dyskusję (przede wszystkim w ramach prac parlamentarnych, ale również debatę publiczną) dotyczącą znaczenia praw i wolności.

Celem projektu było opiniowanie projektów pod kątem ich zgodności z międzynarodowymi i konstytucyjnymi standardami ochrony praw człowieka przez organizację ekspercką z wieloletnim doświadczeniem, m.in. po to, by zapobiegać uchwalaniu przepisów grożących naruszeniami praw i wolności człowieka. Działania HFPC prowadzone w ramach Monitoringu stanowiły źródło wiedzy dla obywateli i mediów na temat planowanych zmian prawa, a tym samym wpływały na kształt dyskusji publicznej dotyczących kwestii związanych z prawami i wolnościami.

W ramach projektu opracowano prawie 30 opinii prawnych skierowanych zarówno do Rządu, jak i parlamentu oraz do szerokiej publiczności (za pośrednictwem newslettera, mediów, oraz publikowanego przez HFPC Kwartalnika o Prawach Człowieka). Dotyczyły one projektów zmian prawa, nad którymi prowadzone były prace w trakcie trwania projektu. Opracowano również analizy związane z funkcjonowaniem wymiaru sprawiedliwości, dotyczące: przewlekłości, referendarzy i kuratorów sądowych, skutków zmian procedury administracyjnej oraz cywilnej wprowadzonych w ostatnich latach. W ramach monitoringu opracowano również 3 opinie amicus curiae skierowane następnie do Trybunału Konstytucyjnego. Ponadto, zorganizowano 5 seminariów eksperckich oraz konferencję dotyczącą unijnej procedury kontroli praworządności.

Działania monitoringu stały się istotnym źródłem informacji eksperckiej (zarówno dla mediów, jak i społeczeństwa) na temat zagrożeń dla praw człowieka wynikających z prowadzonych prac legislacyjnych. Okazało się to szczególnie istotne w trakcie trwania tzw. kryzysu konstytucyjnego na początku VIII kadencji Sejmu. Opracowania poczynione w tym zakresie przez HFPC były również istotnym źródłem dla Komisji Weneckiej oraz organów Rady Europy (Komisarza Praw Człowieka oraz Sekretarza Generalnego).